Професор Овчаров: Лавот е древен бугарски симбол – еве ги доказите
31 мај 2025
• од Станча Јаќимовски
На 3 јуни се навршуваат 630 години од смртта на бугарскиот цар Иван Шишман, кој бил фатен и со измама егзекутиран од страна на османлискиот султан Бајазит пред портите на Никопол, последниот град што го бранел. Тоа се случило во 1395 година, по долга и херојска борба против османлиските освојувања. Според современи истражувања, цар Шишман се борел како лав – симбол што не случајно бил дел и од неговиот грб.
Овие откритија се дел од книгата „Аристократијата на Второто бугарско царство“, која нуди обемни податоци за тоа како во XIV век во Византија, Бугарија и Србија навлегуваат западноевропските феудални обичаи. Археолошките истражувања покажуваат изградба на замоци по западен модел, а меѓу највпечатливите откритија се позлатени сребрени појаси – симболи на благороднички ранг. Овие појаси, често украсени со мотиви на животни и луѓе во готски стил, се пронајдени во благороднички гробници и закопани ризници во Никопол, Дружба, Варна и други места.
Како и на Запад, ваквите појаси биле доделувани од владетелот како знак на признание – слично на витешките титули во Западна Европа. Слична практика опишува и Душановиот законик во Србија од средината на XIV век. Освен појаси, српски и бугарски благородници добивале и украсени облеки или чаши за вино – сите предмети направени од западноевропски занаетчии, често во ателјеа во Венеција, Дубровник и Франција.
Во овој контекст, не е чудно што токму во овој период започнува и појавата на грбови во бугарската средновековна традиција. Иако процесот бил прекинат од османлиското освојување, има доволно докази дека уште во XIV век се создавале грбови по западен хералдички образец. Еден од најпознатите е грбот со лав – фигура што децата денес ја препознаваат како симбол на Бугарија.
Францускиот археолог Жорж Сјор при ископувања во Трапезица (1900–1901) открил фрески во кои војници носат штитови со лава – доказ за користење на тој симбол. Дополнително, сребрени монети на цар Иван Шишман од околу 1385 година покажуваат „издигнат лав“ (lion rampant) – јасен хералдички симбол, иако грубо прикажан.
Интересно е сведоштвото од еден арапски патеписец од XIV век, кој посетил Трновград и ги опишал војниците на цар Шишман како носат штитови со три лава што се движат десно – слика што тој ја илустрирал во својот ракопис. Овој мотив на троен лав потоа се појавува и во западноевропски хералдички збирки од XV-XVI век. Најрано сведоштво за тоа е „Хрониката на Констанцкиот собор“ од Улрих фон Рихентал (1418–1420), каде бугарскиот грб се прикажува со три лава, но и со лав во позиција rampant – исто како на монетите на Шишман.
Во 2021 година, од околината на Варна беше откриена бронзена плочка со релјефен хералдички штит, на кој јасно се гледаат три лава – поставени еден над друг и напаѓачки насочени кон десно. Анализите покажуваат дека потекнува од крајот на XIV век. Се претпоставува дека при османлиската инвазија во 1388 година, кога се воделе крвави битки кај Провадия и Венчан, некој од војниците на царот ја изгубил оваа плочка – еден од официјалните грбови на бугарскиот владетел.
Историјата на цар Иван Шишман и неговата борба против османлиската сила е нераскинливо поврзана со симболот на лавот – симбол на отпор, достоинство и чест. Иако неговото царство паднало, споменот за него и неговиот хералдички лав останува жив низ вековите.
Автор: Проф. Николај Овчаров
Последни вести
Професор Овчаров: Лавот е древен бугарски симбол – еве ги доказите
31 мај 2025
• од Станча Јаќимовски
На 3 јуни се навршуваат 630 години од смртта на бугарскиот цар Иван Шишман, кој бил фатен и со измама егзекутиран од страна на османлискиот султан Бајазит пред портите на Никопол, последниот град што го бранел. Тоа се случило во 1395 година, по долга и херојска борба против османлиските освојувања. Според современи истражувања, цар Шишман се борел како лав – симбол што не случајно бил дел и од неговиот грб.
Овие откритија се дел од книгата „Аристократијата на Второто бугарско царство“, која нуди обемни податоци за тоа како во XIV век во Византија, Бугарија и Србија навлегуваат западноевропските феудални обичаи. Археолошките истражувања покажуваат изградба на замоци по западен модел, а меѓу највпечатливите откритија се позлатени сребрени појаси – симболи на благороднички ранг. Овие појаси, често украсени со мотиви на животни и луѓе во готски стил, се пронајдени во благороднички гробници и закопани ризници во Никопол, Дружба, Варна и други места.
Како и на Запад, ваквите појаси биле доделувани од владетелот како знак на признание – слично на витешките титули во Западна Европа. Слична практика опишува и Душановиот законик во Србија од средината на XIV век. Освен појаси, српски и бугарски благородници добивале и украсени облеки или чаши за вино – сите предмети направени од западноевропски занаетчии, често во ателјеа во Венеција, Дубровник и Франција.
Во овој контекст, не е чудно што токму во овој период започнува и појавата на грбови во бугарската средновековна традиција. Иако процесот бил прекинат од османлиското освојување, има доволно докази дека уште во XIV век се создавале грбови по западен хералдички образец. Еден од најпознатите е грбот со лав – фигура што децата денес ја препознаваат како симбол на Бугарија.
Францускиот археолог Жорж Сјор при ископувања во Трапезица (1900–1901) открил фрески во кои војници носат штитови со лава – доказ за користење на тој симбол. Дополнително, сребрени монети на цар Иван Шишман од околу 1385 година покажуваат „издигнат лав“ (lion rampant) – јасен хералдички симбол, иако грубо прикажан.
Интересно е сведоштвото од еден арапски патеписец од XIV век, кој посетил Трновград и ги опишал војниците на цар Шишман како носат штитови со три лава што се движат десно – слика што тој ја илустрирал во својот ракопис. Овој мотив на троен лав потоа се појавува и во западноевропски хералдички збирки од XV-XVI век. Најрано сведоштво за тоа е „Хрониката на Констанцкиот собор“ од Улрих фон Рихентал (1418–1420), каде бугарскиот грб се прикажува со три лава, но и со лав во позиција rampant – исто како на монетите на Шишман.
Во 2021 година, од околината на Варна беше откриена бронзена плочка со релјефен хералдички штит, на кој јасно се гледаат три лава – поставени еден над друг и напаѓачки насочени кон десно. Анализите покажуваат дека потекнува од крајот на XIV век. Се претпоставува дека при османлиската инвазија во 1388 година, кога се воделе крвави битки кај Провадия и Венчан, некој од војниците на царот ја изгубил оваа плочка – еден од официјалните грбови на бугарскиот владетел.
Историјата на цар Иван Шишман и неговата борба против османлиската сила е нераскинливо поврзана со симболот на лавот – симбол на отпор, достоинство и чест. Иако неговото царство паднало, споменот за него и неговиот хералдички лав останува жив низ вековите.
Автор: Проф. Николај Овчаров
Последни вести
Професор Овчаров: Лавот е древен бугарски симбол – еве ги доказите
31 мај 2025
• од Станча Јаќимовски
На 3 јуни се навршуваат 630 години од смртта на бугарскиот цар Иван Шишман, кој бил фатен и со измама егзекутиран од страна на османлискиот султан Бајазит пред портите на Никопол, последниот град што го бранел. Тоа се случило во 1395 година, по долга и херојска борба против османлиските освојувања. Според современи истражувања, цар Шишман се борел како лав – симбол што не случајно бил дел и од неговиот грб.
Овие откритија се дел од книгата „Аристократијата на Второто бугарско царство“, која нуди обемни податоци за тоа како во XIV век во Византија, Бугарија и Србија навлегуваат западноевропските феудални обичаи. Археолошките истражувања покажуваат изградба на замоци по западен модел, а меѓу највпечатливите откритија се позлатени сребрени појаси – симболи на благороднички ранг. Овие појаси, често украсени со мотиви на животни и луѓе во готски стил, се пронајдени во благороднички гробници и закопани ризници во Никопол, Дружба, Варна и други места.
Како и на Запад, ваквите појаси биле доделувани од владетелот како знак на признание – слично на витешките титули во Западна Европа. Слична практика опишува и Душановиот законик во Србија од средината на XIV век. Освен појаси, српски и бугарски благородници добивале и украсени облеки или чаши за вино – сите предмети направени од западноевропски занаетчии, често во ателјеа во Венеција, Дубровник и Франција.
Во овој контекст, не е чудно што токму во овој период започнува и појавата на грбови во бугарската средновековна традиција. Иако процесот бил прекинат од османлиското освојување, има доволно докази дека уште во XIV век се создавале грбови по западен хералдички образец. Еден од најпознатите е грбот со лав – фигура што децата денес ја препознаваат како симбол на Бугарија.
Францускиот археолог Жорж Сјор при ископувања во Трапезица (1900–1901) открил фрески во кои војници носат штитови со лава – доказ за користење на тој симбол. Дополнително, сребрени монети на цар Иван Шишман од околу 1385 година покажуваат „издигнат лав“ (lion rampant) – јасен хералдички симбол, иако грубо прикажан.
Интересно е сведоштвото од еден арапски патеписец од XIV век, кој посетил Трновград и ги опишал војниците на цар Шишман како носат штитови со три лава што се движат десно – слика што тој ја илустрирал во својот ракопис. Овој мотив на троен лав потоа се појавува и во западноевропски хералдички збирки од XV-XVI век. Најрано сведоштво за тоа е „Хрониката на Констанцкиот собор“ од Улрих фон Рихентал (1418–1420), каде бугарскиот грб се прикажува со три лава, но и со лав во позиција rampant – исто како на монетите на Шишман.
Во 2021 година, од околината на Варна беше откриена бронзена плочка со релјефен хералдички штит, на кој јасно се гледаат три лава – поставени еден над друг и напаѓачки насочени кон десно. Анализите покажуваат дека потекнува од крајот на XIV век. Се претпоставува дека при османлиската инвазија во 1388 година, кога се воделе крвави битки кај Провадия и Венчан, некој од војниците на царот ја изгубил оваа плочка – еден од официјалните грбови на бугарскиот владетел.
Историјата на цар Иван Шишман и неговата борба против османлиската сила е нераскинливо поврзана со симболот на лавот – симбол на отпор, достоинство и чест. Иако неговото царство паднало, споменот за него и неговиот хералдички лав останува жив низ вековите.
Автор: Проф. Николај Овчаров