Колку ќе ја чини Бугарија враќањето на задолжителниот воен рок?
09 јуни 2025
• од Станча Јаќимовски
Враќањето на задолжителната воена служба е тема што повторно се отвора во Бугарија, но колкава би била вистинската цена на една ваква одлука?
Според анализите, просечните трошоци за одржување на еден регрут воена служба се движат меѓу 2000–2500 евра годишно во Турција, па сè до речиси 15.000 евра во Шведска. Просечно, овие трошоци се околу 3000–3500 евра, односно околу 6000 лева по регрут за период од шест месеци (вклучувајќи храна, облека, логистика, здравствена грижа и минимално надоместување).
Ако Бугарија реши да врати класичен модел на задолжителна воена служба во траење од шест месеци и повикува околу 15.000 млади луѓе годишно, тоа би значело околу 90 милиони лева годишни директни трошоци.
Дополнително, треба да се вклучат и најмалку 100 милиони лева за обнова на воената инфраструктура, зголемување на персоналот, транспорт и логистика – што го носи вкупниот трошок на приближно 200 милиони лева годишно, или околу 6% од вкупниот буџет за одбрана на државата, кој во 2024 година изнесува 3,3 милијарди лева.
Скриени (индиректни) трошоци
Овие бројки не ја вклучуваат т.н. „алтернативна цена“ – потенцијалната економска загуба од тоа што младите не би работеле или студирале додека се на воена служба. Според експертите, овие индиректни трошоци можат да бидат многу поголеми од директните, и тешко се пресметуваат.
Што добива државата?
Од позитивна страна, со обучување на околу 15.000 млади луѓе годишно, за десет години Бугарија би имала дополнителни 150.000 лица со базична воена обука – што значително би го зголемило мобилизацискиот резерв на државата, кој сега е во критична состојба според повеќето анализи.
Алтернативи на класичната казарма
Место целосно враќање на казарната, постојат и други модели:
- Доброволна краткорочна служба со економски бенефиции, по примерот на Шведска.
- Граѓанска служба со елементи на воена и кризна подготовка, како помош при природни катастрофи, пожарникарски и медицински обуки.
- Интензивна обука еднаш годишно за доброволци, со цел градење на стратешки резерв.
- Воена едукација во училиштата, за подигнување на свеста и интересот за одбранбени прашања.
Заклучок
Враќањето на задолжителниот воен рок во Бугарија е комплексно прашање со високи трошоци, не само финансиски, туку и политички и социјални. Северноевропските земји покажуваат дека е можно да се воспостави ефикасен и модерен систем на одбранбена подготовка, но дали такво нешто е остварливо и во Бугарија – останува отворено прашање. За тоа е неопходен поширок општествен и политички консензус, темелен на реални анализи и долгорочна визија.
Колку ќе ја чини Бугарија враќањето на задолжителниот воен рок?
09 јуни 2025
• од Станча Јаќимовски
Враќањето на задолжителната воена служба е тема што повторно се отвора во Бугарија, но колкава би била вистинската цена на една ваква одлука?
Според анализите, просечните трошоци за одржување на еден регрут воена служба се движат меѓу 2000–2500 евра годишно во Турција, па сè до речиси 15.000 евра во Шведска. Просечно, овие трошоци се околу 3000–3500 евра, односно околу 6000 лева по регрут за период од шест месеци (вклучувајќи храна, облека, логистика, здравствена грижа и минимално надоместување).
Ако Бугарија реши да врати класичен модел на задолжителна воена служба во траење од шест месеци и повикува околу 15.000 млади луѓе годишно, тоа би значело околу 90 милиони лева годишни директни трошоци.
Дополнително, треба да се вклучат и најмалку 100 милиони лева за обнова на воената инфраструктура, зголемување на персоналот, транспорт и логистика – што го носи вкупниот трошок на приближно 200 милиони лева годишно, или околу 6% од вкупниот буџет за одбрана на државата, кој во 2024 година изнесува 3,3 милијарди лева.
Скриени (индиректни) трошоци
Овие бројки не ја вклучуваат т.н. „алтернативна цена“ – потенцијалната економска загуба од тоа што младите не би работеле или студирале додека се на воена служба. Според експертите, овие индиректни трошоци можат да бидат многу поголеми од директните, и тешко се пресметуваат.
Што добива државата?
Од позитивна страна, со обучување на околу 15.000 млади луѓе годишно, за десет години Бугарија би имала дополнителни 150.000 лица со базична воена обука – што значително би го зголемило мобилизацискиот резерв на државата, кој сега е во критична состојба според повеќето анализи.
Алтернативи на класичната казарма
Место целосно враќање на казарната, постојат и други модели:
- Доброволна краткорочна служба со економски бенефиции, по примерот на Шведска.
- Граѓанска служба со елементи на воена и кризна подготовка, како помош при природни катастрофи, пожарникарски и медицински обуки.
- Интензивна обука еднаш годишно за доброволци, со цел градење на стратешки резерв.
- Воена едукација во училиштата, за подигнување на свеста и интересот за одбранбени прашања.
Заклучок
Враќањето на задолжителниот воен рок во Бугарија е комплексно прашање со високи трошоци, не само финансиски, туку и политички и социјални. Северноевропските земји покажуваат дека е можно да се воспостави ефикасен и модерен систем на одбранбена подготовка, но дали такво нешто е остварливо и во Бугарија – останува отворено прашање. За тоа е неопходен поширок општествен и политички консензус, темелен на реални анализи и долгорочна визија.
Колку ќе ја чини Бугарија враќањето на задолжителниот воен рок?
09 јуни 2025
• од Станча Јаќимовски
Враќањето на задолжителната воена служба е тема што повторно се отвора во Бугарија, но колкава би била вистинската цена на една ваква одлука?
Според анализите, просечните трошоци за одржување на еден регрут воена служба се движат меѓу 2000–2500 евра годишно во Турција, па сè до речиси 15.000 евра во Шведска. Просечно, овие трошоци се околу 3000–3500 евра, односно околу 6000 лева по регрут за период од шест месеци (вклучувајќи храна, облека, логистика, здравствена грижа и минимално надоместување).
Ако Бугарија реши да врати класичен модел на задолжителна воена служба во траење од шест месеци и повикува околу 15.000 млади луѓе годишно, тоа би значело околу 90 милиони лева годишни директни трошоци.
Дополнително, треба да се вклучат и најмалку 100 милиони лева за обнова на воената инфраструктура, зголемување на персоналот, транспорт и логистика – што го носи вкупниот трошок на приближно 200 милиони лева годишно, или околу 6% од вкупниот буџет за одбрана на државата, кој во 2024 година изнесува 3,3 милијарди лева.
Скриени (индиректни) трошоци
Овие бројки не ја вклучуваат т.н. „алтернативна цена“ – потенцијалната економска загуба од тоа што младите не би работеле или студирале додека се на воена служба. Според експертите, овие индиректни трошоци можат да бидат многу поголеми од директните, и тешко се пресметуваат.
Што добива државата?
Од позитивна страна, со обучување на околу 15.000 млади луѓе годишно, за десет години Бугарија би имала дополнителни 150.000 лица со базична воена обука – што значително би го зголемило мобилизацискиот резерв на државата, кој сега е во критична состојба според повеќето анализи.
Алтернативи на класичната казарма
Место целосно враќање на казарната, постојат и други модели:
- Доброволна краткорочна служба со економски бенефиции, по примерот на Шведска.
- Граѓанска служба со елементи на воена и кризна подготовка, како помош при природни катастрофи, пожарникарски и медицински обуки.
- Интензивна обука еднаш годишно за доброволци, со цел градење на стратешки резерв.
- Воена едукација во училиштата, за подигнување на свеста и интересот за одбранбени прашања.
Заклучок
Враќањето на задолжителниот воен рок во Бугарија е комплексно прашање со високи трошоци, не само финансиски, туку и политички и социјални. Северноевропските земји покажуваат дека е можно да се воспостави ефикасен и модерен систем на одбранбена подготовка, но дали такво нешто е остварливо и во Бугарија – останува отворено прашање. За тоа е неопходен поширок општествен и политички консензус, темелен на реални анализи и долгорочна визија.