Загадувањето на воздухот во Скопје: Градежниот хаос како клучен фактор

Загадувањето на воздухот во Скопје и цела Македонија е хроничен проблем кој со години ги загрижува граѓаните и експертите. Иако главните причини често се поврзуваат со сообраќајот и домаќинствата кои користат огревни материјали како дрва и јаглен, сè поголемо внимание се посветува и на непланската урбанизација, особено изградбата на висококатници.

Урбанистички хаос и недостаток на планирање

Според архитектите, Скопје се гуши под тежината на неконтролираното градење. Архитектот Мишко Ралев посочува дека проблемот не е само во непланското градење, туку и во квалитетот на плановите кои се донесуваат. Прашањето кое тој го поставува е за кого овие планови претставуваат бенефит и дали граѓаните воопшто имаат право да влијаат врз одлуките што се носат.

Граѓаните, пак, реагираат дека градот се претворил во бетонска џунгла. Висококатниците никнуваат како печурки без размислување за протокот на воздухот. Скопје, кое не било предвидено за 750-800 илјади жители, денес се соочува со намалена циркулација на воздухот, што дополнително го влошува загадувањето.

Недостаток на инспекција и корупција

Голем дел од граѓаните сметаат дека проблемот не е само во изградбата, туку и во тоа што недостасува ефикасна инспекција. Според нив, институциите се корумпирани, а инспекциските служби не вршат доволно контрола врз градежните активности. Ова овозможува изградба на објекти што ги прекршуваат урбанистичките стандарди и придонесуваат кон загадувањето.

Градежната индустрија како извор на загадување

Деканот на Градежниот факултет, Горан Марковски, посочува дека самата градежна индустрија е еден од најголемите загадувачи на воздухот. Освен што процесот на градење емитува големи количини на јаглерод диоксид (CO₂) и други штетни честички, густиот урбан простор не дозволува природна филтрација на воздухот. Понатаму, користењето на објектите исто така го зголемува загадувањето, бидејќи повеќето домаќинства во Македонија се греат на огревни материјали.

Статистички податоци за греењето и загадувањето

Последните анализи покажуваат дека 62% од домаќинствата во Македонија користат дрва за греење, додека само 28,6% користат струја. Останатите користат алтернативни извори како јавни котларници, јаглен, нафта, брикети или гас. Овие податоци укажуваат на потребата од воведување почисти и поодржливи извори на енергија за загревање на домовите.

Итни мерки за спас од загадувањето

Според Светската здравствена организација (СЗО), годишно во Македонија од загаден воздух умираат околу 3.400 луѓе. Овој алармантен податок покажува дека е неопходно веднаш да се преземат мерки за намалување на загаденоста. Заменик-министерката за животна средина, Ане Лашкоска, посочува дека инспекторите на локално ниво мора да се вклучат поинтензивно во борбата против загадувањето. Но, експертите предупредуваат дека препораките не се доволни – потребни се конкретни и долгорочни решенија.

Заклучок: Време за акција

Скопје и другите градови во Македонија со години се рангираат меѓу најзагадените во Европа и светот. Овој проблем нема да се реши преку ноќ, но мора да се преземат итни мерки за да се намали негативното влијание на загадувањето врз здравјето на граѓаните. Ограничувањето на неконтролираното градење, подобрата инспекциска контрола и транзицијата кон почисти извори на енергија се клучни чекори кон подобра животна средина.