Во изјава за јавноста, професорот Трајковски ја повтори загриженоста дека нашата земја би можела да стане примач на одбиени азиланти од Велика Британија — луѓе чии барања за азил биле одбиени во Велика Британија и кои Британија сака да ги депортира. Тој изјави дека, иако се водат преговори меѓу двете земји, локалните власти и „штеточините“ — како што ги нарекува — често молчат.
„Ако ова беше добра работа, ќе се пофалеа самите, немаше да демантираат,“ рече тој, додавајќи: „Не се рекло залудно дека на лагата ѝ се кратки нозете.“
Што првенствено знаеме од меѓународни извори
- Велика Британија, предводена од Keir Starmer, навистина е во формални преговори со Северна Македонија за можност земјата да стане „hub“ за прием на мигранти/одбиени азиланти — т.н. „return hub“. The Times+2GB News+2
- Според планот, откако нивните барања за азил во Велика Британија ќе бидат конечни и одбиени, мигрантите би можеле да бидат префрлени во Северна Македонија. Таму тие не би биле задржувани со сила — нема да бидат држани во затворени центри според моменталните информации — и би им биле понудени опции: поднесување нова азилна апликација, работа, или вклучување во секторите со недостаток на работна сила. The Times+2Yahoo News+2
- Планот на Британија е дел од поширока стратегија за запирање на нелегалните премини преку каналите на миграција кон западна Европа — со цел да се намали притисокот врз британските граници. The Times+2The Guardian+2
- Иако се прават преговори, одредени политичари од регионот — вклучувајќи земји од Западен Балкан — јавно се воздржуваат. Некои ја одбија можноста (како од друга страна на планот), а други велат дека „не биле формално контактирани“. Sky News+2eualive.net+2
Зошто Трајковски реагира — и клучни прашања
Според Трајковски, ако планот беше корисен и достоинствен — со транспарентност, добра волја и договор — властите ќе ја промовираа таа информација отворено. Тој го критикува молкот на оние што треба да ги информираат граѓаните („нашите штеточини молчат“) и ја доведува во прашање легитимноста на целиот договор.
Клучните прашања што според него треба да се постават се:
- Дали Северна Македонија навистина има план за вдомување, интеграција и поддршка на овие луѓе — односно, дали има инфраструктура, ресурси, стратегии.
- Дали јавноста е информирана и има можност да се изјасни пред ваква одлука.
- Како ваквото решение би влијаело на миграциските патишта, социјалната состојба и безбедноста — како локално, така и во регионален контекст.
Што се знае засега
Според медиумите:
- Не е објавен никаков финален договор — преговорите се во тек, и нема официјално потврдено дека Северна Македонија прифатена конкретна обврска да прима одбиени азиланти од Британија. Sky News+2Balkan Insight+2
- Има низа критики од невладини организации и од групи што се залагаат за човекови права: тие предупредуваат дека концептот „return hubs“ носи значајни ризици — за права на мигрантите, за интеграција, за способноста на земјата примател да ги обезбеди условите согласно меѓународни стандарди. Ein+2globaldetentionproject.org+2
Заклучок
Изјавата на Трајковски ја илустрира големата загриженост што дел од јавноста во Северна Македонија ја изразува по овие шпекулации и преговори. Тој апелира за транспарентност, отворен политички и јавен дијалог, јасни информации и јавна дебата.
Доколку државата на крај одлучи да учествува — тоа мора да биде со детална и јасна стратегија за примање, вдомување, интеграција и грижа за основните човекови права на луѓето — а не тајно, без информирање на граѓаните.