Оптимизмот на властите ја загуби битката со инфлаторната реалност
21 јуни 2025
• од Станча Јаќимовски
Во последните неколку дена, јавноста стана сведок на едно непријатно приземјување од страна на креаторите на економската политика во Македонија. Владата и Народната банка, кои до неодамна се фалеа со оптимистички прогнози за стапката на инфлација, сега ги ревидираат своите очекувања нагоре – прво Министерството за финансии со ребалансот на буџетот, а потоа и Народната банка. Прогласениот оптимизам се распрсна пред тешката економска реалност, а довербата во институциите сè повеќе добива пукнатини.
Инфлациски корекции – симбол на лоша проценка
Министерството за финансии ја зголеми прогнозата за инфлација од 2,2% на 2,8%, додека Народната банка оди уште подалеку со проценка од 3%. И двете институции ја правдаат корекцијата со глобални фактори: геополитика, трговски тензии, климатски услови. Но прашањето што се наметнува е – зошто овие ризици не беа пресметани претходно? Или, уште поостро – дали се користат надворешните фактори како удобна алиби платформа за прикривање на внатрешните економски слабости?
Вистинскиот проблем е дома
Економистот Абил Бауш укажува на она што институциите премолчуваат: инфлацијата се разгорува и од внатре. Зголемување на плати и пензии без соодветно економско покритие, фискални потези кои ја стимулираат потрошувачката без да ја зголемат продуктивноста, па дури и непромислено кредитирање – сето тоа создава инфлаторна спирала која е домашно произведена. Бауш предупредува дека оваа „домашна инфлација“ не може да се реши со козметички измени, туку бара суштинска фискална дисциплина и структурни реформи.
Кредити наместо продуктивност
Потрошувачките кредити достигнале алармантни 2,17 милијарди евра. Тоа е директен показател дека граѓаните не го финансираат животниот стандард преку зголемена продуктивност, туку преку задолжување. Истовремено, државата продолжува со популистички политики, наместо да канализира ресурси кон инвестиции кои ќе креираат реална вредност. Поддршката за мали и средни претпријатија е маргинална, а социјалните трансфери – кои се краткорочна утеха – само ја зголемуваат долгорочната инфлаторна болка.
Маржи, замрзнувања и уште една економска илузија
Замрзнувањето на цени и маржи, според Бауш, е уште една погрешна алатка. Наместо да се регулира инфлацијата преку понуда и продуктивност, државата применува административни мерки кои го нарушуваат пазарот. Она што почна како привремена мерка, сега станува норма – и тоа е најопасниот сигнал. Кога кризен инструмент станува стандард, тоа значи дека системот не функционира.
Потребна е вистинска економска стратегија, не шминка
Инфлацијата не е само бројка. Таа е одраз на политичка храброст или нејзино отсуство. Наместо декларативни проекции и постфактум оправдувања, Владата и Народната банка мора да покажат проактивност, транспарентност и политичка зрелост. Сериозните реформи – фискални, монетарни, институционални – не смеат да останат само во интервјуа на економисти и анализи на телевизии. Тие мора да станат реална политичка агенда.
Македонија не може да си дозволи нова година со „корегирана“ реалност. Овојпат, вистинската цена ќе ја плати секое домаќинство.
Оптимизмот на властите ја загуби битката со инфлаторната реалност
21 јуни 2025
• од Станча Јаќимовски
Во последните неколку дена, јавноста стана сведок на едно непријатно приземјување од страна на креаторите на економската политика во Македонија. Владата и Народната банка, кои до неодамна се фалеа со оптимистички прогнози за стапката на инфлација, сега ги ревидираат своите очекувања нагоре – прво Министерството за финансии со ребалансот на буџетот, а потоа и Народната банка. Прогласениот оптимизам се распрсна пред тешката економска реалност, а довербата во институциите сè повеќе добива пукнатини.
Инфлациски корекции – симбол на лоша проценка
Министерството за финансии ја зголеми прогнозата за инфлација од 2,2% на 2,8%, додека Народната банка оди уште подалеку со проценка од 3%. И двете институции ја правдаат корекцијата со глобални фактори: геополитика, трговски тензии, климатски услови. Но прашањето што се наметнува е – зошто овие ризици не беа пресметани претходно? Или, уште поостро – дали се користат надворешните фактори како удобна алиби платформа за прикривање на внатрешните економски слабости?
Вистинскиот проблем е дома
Економистот Абил Бауш укажува на она што институциите премолчуваат: инфлацијата се разгорува и од внатре. Зголемување на плати и пензии без соодветно економско покритие, фискални потези кои ја стимулираат потрошувачката без да ја зголемат продуктивноста, па дури и непромислено кредитирање – сето тоа создава инфлаторна спирала која е домашно произведена. Бауш предупредува дека оваа „домашна инфлација“ не може да се реши со козметички измени, туку бара суштинска фискална дисциплина и структурни реформи.
Кредити наместо продуктивност
Потрошувачките кредити достигнале алармантни 2,17 милијарди евра. Тоа е директен показател дека граѓаните не го финансираат животниот стандард преку зголемена продуктивност, туку преку задолжување. Истовремено, државата продолжува со популистички политики, наместо да канализира ресурси кон инвестиции кои ќе креираат реална вредност. Поддршката за мали и средни претпријатија е маргинална, а социјалните трансфери – кои се краткорочна утеха – само ја зголемуваат долгорочната инфлаторна болка.
Маржи, замрзнувања и уште една економска илузија
Замрзнувањето на цени и маржи, според Бауш, е уште една погрешна алатка. Наместо да се регулира инфлацијата преку понуда и продуктивност, државата применува административни мерки кои го нарушуваат пазарот. Она што почна како привремена мерка, сега станува норма – и тоа е најопасниот сигнал. Кога кризен инструмент станува стандард, тоа значи дека системот не функционира.
Потребна е вистинска економска стратегија, не шминка
Инфлацијата не е само бројка. Таа е одраз на политичка храброст или нејзино отсуство. Наместо декларативни проекции и постфактум оправдувања, Владата и Народната банка мора да покажат проактивност, транспарентност и политичка зрелост. Сериозните реформи – фискални, монетарни, институционални – не смеат да останат само во интервјуа на економисти и анализи на телевизии. Тие мора да станат реална политичка агенда.
Македонија не може да си дозволи нова година со „корегирана“ реалност. Овојпат, вистинската цена ќе ја плати секое домаќинство.
Оптимизмот на властите ја загуби битката со инфлаторната реалност
21 јуни 2025
• од Станча Јаќимовски
Во последните неколку дена, јавноста стана сведок на едно непријатно приземјување од страна на креаторите на економската политика во Македонија. Владата и Народната банка, кои до неодамна се фалеа со оптимистички прогнози за стапката на инфлација, сега ги ревидираат своите очекувања нагоре – прво Министерството за финансии со ребалансот на буџетот, а потоа и Народната банка. Прогласениот оптимизам се распрсна пред тешката економска реалност, а довербата во институциите сè повеќе добива пукнатини.
Инфлациски корекции – симбол на лоша проценка
Министерството за финансии ја зголеми прогнозата за инфлација од 2,2% на 2,8%, додека Народната банка оди уште подалеку со проценка од 3%. И двете институции ја правдаат корекцијата со глобални фактори: геополитика, трговски тензии, климатски услови. Но прашањето што се наметнува е – зошто овие ризици не беа пресметани претходно? Или, уште поостро – дали се користат надворешните фактори како удобна алиби платформа за прикривање на внатрешните економски слабости?
Вистинскиот проблем е дома
Економистот Абил Бауш укажува на она што институциите премолчуваат: инфлацијата се разгорува и од внатре. Зголемување на плати и пензии без соодветно економско покритие, фискални потези кои ја стимулираат потрошувачката без да ја зголемат продуктивноста, па дури и непромислено кредитирање – сето тоа создава инфлаторна спирала која е домашно произведена. Бауш предупредува дека оваа „домашна инфлација“ не може да се реши со козметички измени, туку бара суштинска фискална дисциплина и структурни реформи.
Кредити наместо продуктивност
Потрошувачките кредити достигнале алармантни 2,17 милијарди евра. Тоа е директен показател дека граѓаните не го финансираат животниот стандард преку зголемена продуктивност, туку преку задолжување. Истовремено, државата продолжува со популистички политики, наместо да канализира ресурси кон инвестиции кои ќе креираат реална вредност. Поддршката за мали и средни претпријатија е маргинална, а социјалните трансфери – кои се краткорочна утеха – само ја зголемуваат долгорочната инфлаторна болка.
Маржи, замрзнувања и уште една економска илузија
Замрзнувањето на цени и маржи, според Бауш, е уште една погрешна алатка. Наместо да се регулира инфлацијата преку понуда и продуктивност, државата применува административни мерки кои го нарушуваат пазарот. Она што почна како привремена мерка, сега станува норма – и тоа е најопасниот сигнал. Кога кризен инструмент станува стандард, тоа значи дека системот не функционира.
Потребна е вистинска економска стратегија, не шминка
Инфлацијата не е само бројка. Таа е одраз на политичка храброст или нејзино отсуство. Наместо декларативни проекции и постфактум оправдувања, Владата и Народната банка мора да покажат проактивност, транспарентност и политичка зрелост. Сериозните реформи – фискални, монетарни, институционални – не смеат да останат само во интервјуа на економисти и анализи на телевизии. Тие мора да станат реална политичка агенда.
Македонија не може да си дозволи нова година со „корегирана“ реалност. Овојпат, вистинската цена ќе ја плати секое домаќинство.